Composteren kun je leren – Van groen goud tot champost magie
“Compost is more than just food for plants; it is food for the soil, bringing life and resilience to your garden.”
– Charles Dowding
Laten we het even hebben over compost. Je weet wel, die zwarte, kruimelige, naar bos ruikende toverkracht die je planten laat floreren alsof ze een week op wellness-retreat zijn geweest. Of, zoals mijn vriend het noemt: wormenpoep.. Of je nu een doorgewinterde tuinier bent of gewoon een excuus zoekt om je keukenafval niet met schuldgevoel weg te gooien: composteren is dé manier om je tuin (en de planeet) een plezier te doen.
Maar welke compost moet je gebruiken? Wat is eigenlijk het verschil tussen groencompost en champost? En hoe begin je zelf met composteren als je woont in een appartement en je balkon net groot genoeg is voor een klapstoel en een kruidenpotje? Laten we erin duiken!
Waarom je bodem blij wordt van compost
Als je ooit een plant in uitgeputte, harde grond hebt geprobeerd te laten groeien, dan weet je hoe hopeloos dat voelt. Je stopt liefde, water en een peptalk in die arme zaailing, maar het resultaat blijft een soort chagrijnige dorpsbewoner die weigert te verhuizen. Enter: compost.
Compost is dé superfood voor je tuin. Het voedt niet alleen je planten, maar ook de bodem zelf. Een gezonde bodem zit vol leven—wormen, schimmels, bacteriën—die allemaal samenwerken om voedingsstoffen beschikbaar te maken voor je planten. Voeg compost toe en je krijgt:
- Meer voedingsstoffen – Compost zit vol mineralen en organisch materiaal die je planten sterker maken. Zie het als een groente smoothie, maar dan voor je bodem.
- Betere waterhuishouding – Een bodem met compost houdt water beter vast. Perfect voor droge zomers waarin je planten normaliter zouden smeken om een slok.
- Minder ziektes en plagen – Een gezonde, goed gevoede plant is minder vatbaar voor ziektes en ongedierte. Zie compost als een natuurlijke weerstand-booster voor je tuin.
- Rijk bodemleven – Compost trekt wormen en nuttige micro-organismen aan die je bodem verbeteren. Gratis tuinmannen, maar dan zonder koffiepauzes.
- Duurzaamheid – Door zelf compost te maken, verminder je afval en geef je etensresten een tweede leven. Beter voor de planeet én je portemonnee.
Dus ja, of je nou een doorgewinterde moestuinier bent of gewoon een balkon vol kruiden wilt, compost is altijd een goed idee. En nu je weet waarom, laten we kijken welke compost je het beste kunt gebruiken.
Compost: De VIP-behandeling voor je bodem
Niet alle compost is hetzelfde. Net zoals je zelf ook niet iedere dag naar de snackbar gaat, maar je af en toe ook snakt naar vezeltjes, moet je de juiste compost kiezen voor het juiste doel. Hier een spoedcursus in compostkunde:
- Champost (of zoals Jarl het noemt: paddopoep) – Een restproduct van de champignonteelt en daarmee een prachtig circulair product. Het zit vol gecomposteerde paardenmest en is lekker kalkrijk, waardoor veel planten er dol op zijn. Kijk wel uit met blauwe bessen, die gruwen ervan. Zie het als een kaasplank: niet iedereen kan een stinkende Roquefort waarderen.
- Groencompost – Gemaakt van plantaardig tuinafval. Rijk aan organisch materiaal en geweldig voor de bodemstructuur. Ideaal als je je grond luchtiger en vruchtbaarder wilt maken. Zie het als een flinke stretchsessie voor je tuinbodem.
- Stalmestcompost – Afkomstig van koeien, paarden of kippen en een ware voedingsbom. Wel oppassen: als het niet goed verteerd is, kan het je planten verbranden (geen zorgen, het vliegt niet in de fik). Dus even laten rijpen, net als een goede oude whisky.
- GFT-compost – Gemaakt van gemeentelijk groenafval. Handig als je zelf geen composthoop hebt, maar niet altijd de Ferrari onder de compostsoorten. Door de samenstelling bevat het minder voedingsstoffen dan andere varianten. Zie het als een snelle hap voor je plantjes, prima voor een keer, maar niet de gezondste keuze.
- Wormcompost (Vermicompost) – Geproduceerd door wormen, die je etensresten omtoveren tot ultra-voedzame plantenvoeding. Perfect als je weinig ruimte hebt en je wormen als huisdier geen probleem vindt. Geen zorgen, ze vragen minder aandacht dan een goudvis.
Zelf compost maken – Of je nou een tuin hebt of niet
Wil je zelf compost maken? Goed idee! Hier een paar opties, afhankelijk van je woonsituatie (en hoeveel ruimte je hebt voor een berg rottende bananenschillen).
Voor de grote tuinier – De klassieke composthoop of compostbak in een hoek van de tuin. Zorg voor een goede mix van “bruin” (takjes, dorre bladeren) en “groen” (groente- en fruitafval), en geef het regelmatig een beetje liefde (lees: omgooien en hopen dat er geen verdwaalde rat in zit).
Voor de gemiddelde tuin of kleine stadstuin – Een compostvat is een nette, compacte manier om compost te maken zonder dat je buren gaan klagen over de geur van vergane glorie.
Voor balkonbewoners of mensen met nul tuin – Kijk eens naar een wormenbak (vermicompost) of een Bokashi-emmer (hier kom ik later een keer uitgebreid op terug). Beide zijn geurloos (mits je het goed doet) en werken prima in een kleine ruimte. Vergeet je echter je Bokashi-emmer na een paar weken te legen, dan verandert deze in een scène uit een mislukt chemisch experiment. De geur? Denk aan een combinatie van rotte eieren, zure sokken en een nucleaire afvaldump. Niet aan te raden (weet ik uit ervaring).
Geduld, geduld… en dan magie
Composteren is als slow cooking voor je tuin: het kost tijd, maar het eindresultaat is pure verwennerij. Dus of je nou je eigen compost maakt of een zak champost in huis haalt, je planten zullen je dankbaar zijn. En je keukenafval krijgt eindelijk een nuttiger doel dan een enkeltje prullenbak.
Ben jij al een compost-koning(in) of ga je dit jaar beginnen? Deel je ervaringen (of je hilarische mislukte compostexperimenten) in de reacties!
zeer informatief deze blog en met een goede dosis mitsen en maren….
wat ik mij nog af zat te vragen: ik heb wel eens gehoord dat je bepaalde fruitresten (sinaasappel en citroenschillen) beter niet op je eigen composthoop kan gooien omdat deze het ecosysteem zouden verstoren. Wat zijn jouw ervaringen hiermee?
Ja, citrus kan op de composthoop, maar met mate. Sinaasappel- en citroenschillen breken langzaam af door hun oliën en zuren. Grote hoeveelheden kunnen de pH verlagen, maar in een goed geventileerde, gevarieerde composthoop is dat geen probleem. Snijd ze klein om het proces te versnellen. Voor een wormenbak is citrus minder geschikt. Alternatief: je kunt ze ook eerst aan je bokashi emmer toevoegen voordat je ze op de composthoop gooit. Hierdoor fermenteren de citrusschillen enigszins en zijn ze makkelijker afbreekbaar!